Metamfetamin (Patı) nədir? Zərərləri və təhlükələri
Halüsinator və stimullaşdırıcı xüsusiyyətlərə malik sintetik maddəyə metamfetamin deyilir. Hazırda "patı", "şüşə", "kristal" adları ilə də bilinən bu narkotik vasitə olduqca təhlükəlidir. Güclü stimullaşdırıcı xüsusiyyəti sayəsində güclü asılılıq qabiliyyətinə sahib olan metamfetamin nədir?
Metamfetamin (bəzən "met", "pat" və ya "kristal" adlanır) amfetamindən əldə edilən dərmandır. Bu maddə mərkəzi sinir sisteminə güclü stimullaşdırıcı təsir göstərir. Metamfetamin adətən toz və ya kristal formada mövcuddur və istifadəçilər tərəfindən müxtəlif yollarla qəbul edilə bilər.
Metamfetaminin zərərləri və təhlükələri nələrdir?
Metamfetamin istifadəsi bir çox zəhərli təsirə və potensial sağlamlıq risklərinə malikdir:
Fiziki təsirlər: Metamfetamin istifadəsi yüksək qan təzyiqi, sürətli ürək döyüntüsü, iştahsızlıq, həddindən artıq tərləmə, titrəmə və qıcolma kimi fiziki simptomlara səbəb ola bilər. Bu simptomlar ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.
Zehni təsirlər: İstifadəçilər ayıqlıq, həddindən artıq enerji, özünə inam hissi kimi müsbət psixi təsirlərlə qarşılaşa bilərlər. Bununla belə, həyəcan, paranoyya, narahatlıq, təşviş, varsanılar və hətta psixotik pozğunluqlar kimi mənfi psixi təsirlər də baş verə bilər.
Sağlamlıq Problemləri: Metamfetamin istifadəsi infarkt, insult, nöbet, böyrək çatışmazlığı, qaraciyərin zədələnməsi və ağciyər problemləri kimi ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.
Asılılıq və intihar riski: Metamfetamin tez bir zamanda asılılıq yarada bilən bir maddədir. İstifadəçilər bu maddəni davamlı qəbul etmək istəyə bilər ki, bu da asılılığa səbəb ola bilər. Bundan əlavə, maddə istifadəsinin dayandırılması zamanı kəskin əhval dəyişikliyi və intihar riski arta bilər.
Sosial və funksional problemlər: Metamfetamin istifadəsi münasibətlərdə və işləməkdə problemlər yarada bilər. İstifadəçilər maddəyə aludə olduqları üçün sosial təcrid oluna bilər.
Fiziki Görünüş Dəyişiklikləri: Uzun müddət istifadə fiziki görünüşdə dəyişikliklərə səbəb ola bilər. Quru ağız, diş problemləri ("meth dişləri" adlanan ümumi boşluqlar), dəri lezyonları kimi simptomlar görünə bilər.
Dərman olaraq istehsal olunan metamfetamin və amfetaminin asılılıq yaratdığı bu asılılığı ölümə gətirib çıxara biləcəyi səbəbindən 1960-cı ildən bəri qadağan edilib. Dünyada yalnız ABŞ-da bəzi xəstələrin müalicəsində istifadə olunur.
Metamfetamin nədir?
Feniletilamin törəməsi olan metamfetamin, amfetaminə bir metil qrupu əlavə etməklə əmələ gələn maddədir. İkinci Dünya Müharibəsi illərində Yaponiyada çox məşhur olan maddə psixotik simptomlar göstərdikdən sonra qadağan edilib. Uzun müddət işləməli olan tələbələr və sürücülər arasında istifadəsi geniş yayılmışdı və qadağan edildikdən sonra cinayətkar qruplar tərəfindən istehsal olunmağa başladı.
Zərərli və təhlükəli narkotikə çevrilən metamfetaminə bəzi adlar verilib. Məsələn, patı, şüşə, buz, kristal, daş, tina və s. İlk dəfə istifadə edildikdə adamı güclü və özünə inamlı hiss etdirsə də, sonra dəhşətli təsir bağışlayır və hətta ölümə səbəb olur. Kokaindən daha güclü təsirə malik olan maddə, yandırmaq, udmaq və buruna çəkmək yolu ilə istifadə olunur.
Metamfetaminin zərərləri və təhlükələri hansılardır?
Hər şeydən əvvəl bilməlisiniz ki, metamfetamin heroin və kokaindən daha güclü asılılıq yaradır.
Şiddətə meyli artırır.
Çəki itkisinə səbəb olur.
Beyin qanaması, infarkt, ürək çatışmazlığı
Yuxu pozğunluqları
Dəridə iltihablar
Mədə krampları
Bədənin titrəməsi, temperaturun artması
Dişlərin çürüməsi
Ağız quruluğu, ürəkbulanma, göz bəbəklərində böyümə
Yaddaş itkisi, artan qan təzyiqi
Təcavüzkarlıq və əhval pozğunluğu kimi bir çox başqa simptomları da var.
Müxtəlif yollarla qəbul edilən maddə qısa müddətdə öz mənfi təsirini göstərir. Heroindən belə daha çox asılılıq yaratmaq xüsusiyyəti var.
Beyinə və neyronlara zərər verən metamfetamin, afrodizyak təsirinə görə də geniş istifadə olunur. Araşdırmalara görə, bu maddə yaddaş pozğunluğuna da səbəb olur. Alkoqol və digər maddələrlə istifadəsi zəhərlənməyə səbəb olur.
Müalicə zamanı bir mütəxəssisin rəhbərliyi altında aparılması lazım olan metamfetamin asılılığı həddindən artıq yorğunluq, qıcıqlanma, depressiya, disorientasiya və apatiya kimi təsirlər göstərə bilər.
Pis yuxular, hüzursuzluq metamfetamin kəsilməsi zamanı baş verə bilər.
Psixotik simptomlar kimi halların görülməsi durumunda qrup, fərdi və ailə təlimi şəklində müalicə aparılmalıdır. Dünyanın ən təhlükəli maddələrindən olan metamfetaminin asılılıq yaratdığını unutmaq olmaz.
