Günəşdən alınan vitamin D bəzən “günəş vitamini” adlanır və orqanizmin demək olar ki, bütün sistemlərinə təsir göstərir. Sümükləri möhkəmləndirir, immun sistemi gücləndirir, əhvalı yaxşılaşdırır və hətta ürək-damar sistemini qoruyur. Buna görə də “ən yaxşı D vitamini hansıdır?” sualı həm valideynlərin, həm də böyüklərin ən çox maraqlandığı mövzulardan biridir.
Lakin doğru seçim etmək üçün əvvəlcə bu vitaminin nə işə yaradığını, hansı formada daha təsirli olduğunu və bazarda olan məhsullar arasından necə düzgün seçim etməyi öyrənmək vacibdir.
D vitamini nədir və niyə vacibdir?
D vitamini yağda həll olan bir vitamindir və orqanizmdə kalsium-fosfor balansını tənzimləyir. Əgər D vitamini azdırsa, sümüklər zəifləyir, əzələlərdə ağrılar yaranır, immun sistem zəifləyir. Xüsusilə qış aylarında günəş işığının az olması səbəbindən çox insan D vitamini çatışmazlığı yaşayır.
Rəsmi mənbələr – Mayo Clinic, National Institutes of Health (NIH) və World Health Organization (WHO) bildirir ki, vitamin D səviyyəsinin normada olması həm böyüklərdə, həm uşaqlarda, həm də körpələrdə sağlam sümüklərin əsas şərtidir.
D vitamininin iki əsas forması var:
-
Vitamin D2 (Erqokalsiferol) – əsasən bitki mənşəlidir.
-
Vitamin D3 (Xolekalsiferol) – heyvan mənşəli və ya günəş işığından əmələ gələn formadır.
Tədqiqatlar sübut edib ki, D3 forması (Vitamin D3) daha aktiv və təsirlidir. Buna görə də mütəxəssislər həmişə D2 yox, D3 formasını qəbul etməyi məsləhət görürlər.
D3 vitamini necə təsir göstərir?
Vitamin D3 orqanizmdə kalsiumun sümüklərə daşınmasını təmin edir. Yəni, kalsium qəbul etsən də, əgər D3 azdırsa, bu kalsium sümüklərə keçmir. D3 həmçinin immun sistemi gücləndirir, iltihabları azaldır və bəzi xroniki xəstəliklərin riskini azaldır.
Böyüklərdə D3 çatışmazlığı depressiya, halsızlıq, saç tökülməsi, sümük ağrısı və infeksiya meylliliyi ilə nəticələnə bilər. Uşaqlarda isə bu çatışmazlıq raxit (sümüklərin yumşalması) və böyümə problemlərinə səbəb olur.
Ən yaxşı D vitamini hansıdır?
“Ən yaxşı D vitamini hansıdır?” sualına tək cavab yoxdur. Çünki bu, insanın yaşı, cinsi, sağlamlıq vəziyyəti və günəşlə təmas səviyyəsindən asılıdır. Amma ümumilikdə ən yaxşı D vitamini bu xüsusiyyətlərə malik olmalıdır:
-
D3 (xolekalsiferol) formasında olmalıdır.
Çünki bu forma D2-dən daha təsirlidir və orqanizmdə daha uzun qalır. -
Sertifikatlı və keyfiyyətli olmalıdır.
Vitamin əlavələri dərman kimi ciddi yoxlanmır. Buna görə etibarlı markalar – məsələn, Depovit, Solgar, Now Foods, Nature Made kimi markalar daha çox etibar qazanıb. -
Dozaj uyğun olmalıdır.
Hər yaş qrupu üçün D vitamini ehtiyacı fərqlidir. Uşaqlar üçün az doza, böyüklər üçün isə bir qədər çox doza tələb olunur. -
Tərkibində lazımsız əlavələr olmamalıdır.
Süni rənglər, şəkər və konservantlardan azad məhsul seçmək vacibdir.
Əgər bu meyarlara cavab verirsə, həmin məhsul ən yaxşı D vitamini sayılır.
Uşaq üçün ən yaxşı D vitamini
Uşaqlarda D vitamini çox vacibdir, çünki o, sümüklərin inkişafında əsas rol oynayır. Uşaq üçün ən yaxşı D vitaminiseçərkən diqqət etməli olduğun məqamlar bunlardır:
-
Damcı formasında olsun. Körpələr üçün maye formada vitaminlər daha asan qəbul edilir.
-
Tərkibində D3 forması olsun. D2 uşaqlarda az təsirlidir.
-
Dozaj 400 IU civarında olmalıdır (yenidoğulmuşlar üçün).
-
Əgər uşaq südəmərdirsə və ana südü ilə bəslənirsə, D vitamini mütləq əlavə edilməlidir.
Məsələn, Depovit D3 damcı uşaqlar üçün geniş istifadə olunur. Bu məhsul Türkiyə istehsalıdır və Depovit D3 vitamini qiyməti Azərbaycan apteklərində təxminən 9–12 AZN arasındadır.
Böyüklər üçün D vitamini
Böyüklər üçün D vitamini orqanizmin ümumi sağlamlığı üçün zəruridir. 18 yaşdan yuxarı insanlar üçün tövsiyə olunan gündəlik doza 600–800 IU arasıdır.
Əgər günəşə az çıxırsansa, ofisdə çox vaxt keçirirsənsə və ya qış aylarında gün işığı azdırsa, əlavə vitamin qəbul etmək vacibdir.
Təbii olaraq D3 vitamini almaq istəyirsənsə, bu qidalara üstünlük ver:
-
Balıq (xüsusilə somon, skumbriya, ton balığı),
-
Yumurtanın sarısı,
-
Süd və pendir,
-
Qaraciyər.
Amma təkcə qidadan alınan miqdar çox az olur. Ona görə bir çox insan əlavə olaraq Vitamin D3 kapsul və ya damcışəklində qəbul edir.
Bazarda böyüklər üçün keyfiyyətli məhsullara Now Foods Vitamin D3, Solgar D3, Depovit D3 və Nature Made D3daxildir.
Ən yaxşı D vitamini qiyməti
Ən yaxşı D vitamini seçərkən qiymət də rol oynayır. Bahalı olması hər zaman daha yaxşı olması demək deyil. Əsas məsələ məhsulun sertifikatlı, doğru dozalı və təmiz tərkibli olmasıdır.
Azərbaycan apteklərində D vitaminlərinin qiymətləri təxminən belədir:
-
Depovit D3 damcı 15 ml – 9 AZN
-
Solgar Vitamin D3 1000 IU (90 kapsul) – 28–35 AZN
-
Now Foods D3 2000 IU (120 kapsul) – 22–27 AZN
-
Nature Made D3 1000 IU (100 kapsul) – 25 AZN ətrafı
Buna görə ən yaxşı D vitamini qiyməti dedikdə, həm əlçatan, həm də keyfiyyətli olan məhsullar nəzərdə tutulur.
Vitamin D3 qiyməti və fərqi
Bir çox insan sadəcə “D vitamini” yazısını görəndə məhsul alır. Amma əslində Vitamin D3 qiyməti və onun tərkibi fərqli ola bilər. D3 (xolekalsiferol) forması D2-dən 1,7 dəfə daha effektlidir. Bu o deməkdir ki, D3 bədəndə daha uzun qalır və kalsiumun sümüklərə keçməsini daha yaxşı təmin edir.
Qiymətlər markaya və forma tipinə görə dəyişir: damcı, kapsul, spreylər və s.
D3 vitamininin dəyəri onun tərkibindəki vahid (IU) miqdarı ilə ölçülür. Yəni yüksək IU – yüksək təsir. Amma bu o demək deyil ki, çox içmək daha yaxşıdır.
Hər kəsin D3 səviyyəsi analizlə müəyyənləşdirilməlidir.
D vitamininin dozası və istifadəsi
D vitamininin gündəlik ehtiyacı:
-
Körpələr (0–12 ay) – 400 IU
-
Uşaqlar (1–18 yaş) – 600 IU
-
Böyüklər (19–70 yaş) – 600 IU
-
70 yaşdan yuxarı – 800 IU
Lakin bu orta göstəricidir. Əgər qan analizində D səviyyəsi aşağı çıxarsa, həkim daha yüksək doza (məsələn, 2000–4000 IU) təyin edə bilər.
D vitamini yağda həll olduğu üçün onu səhər yeməyi ilə birlikdə, xüsusilə yağlı qidalarla qəbul etmək udulmanı artırır.
D vitamininin təbii mənbələri
Ən yaxşı D vitamini yalnız aptekdə satılan kapsullar deyil. Günəş işığı və bəzi qidalar da bu vitamini təmin edə bilər.
Təbii mənbələr:
-
Günəş işığı (hər gün 15–20 dəqiqə günəşdə qalmaq kifayətdir).
-
Somon, sardina, skumbriya kimi balıqlar.
-
Yumurtanın sarısı.
-
Süd və süd məhsulları.
-
Qaraciyər.
Amma real həyatda bir çox insan bu qədər günəşdə olmur və düzgün qidalanmır. Bu səbəbdən Vitamin D3 əlavələri ən praktik həll sayılır.
D vitamininin çatışmazlığının əlamətləri
D vitamini az olduqda bədəndə aşağıdakı simptomlar müşahidə olunur:
-
Halsızlıq və yorğunluq,
-
Əzələ və sümük ağrıları,
-
Saç tökülməsi,
-
İmmunitetin zəifləməsi,
-
Depressiya və əhval dəyişkənliyi.
Əgər bu əlamətləri tez-tez hiss edirsənsə, D3 vitamini analiz etdirmək və lazım gəlsə, əlavə qəbul etmək lazımdır.
Nəticə
Əgər sağlam qalmaq, sümükləri möhkəmləndirmək və immuniteti gücləndirmək istəyirsənsə, Vitamin D3 mütləq gündəlik həyatının bir hissəsi olmalıdır.
-
Ən yaxşı D vitamini hansıdır? – D3 formasında, keyfiyyətli və dozajı sənə uyğun olan.
-
Ən yaxşı D vitamini qiyməti – əlçatan və etibarlı məhsullar arasında balanslı seçim.
-
Uşaq üçün ən yaxşı D vitamini – damcı şəklində, 400 IU civarında, həkim nəzarəti ilə.
-
Böyüklər üçün D vitamini – 600–800 IU, D3 formasında.
-
Depovit D3 vitamini qiyməti – təxminən 9–12 AZN, həm uşaqlar, həm böyüklər üçün uyğun.
Əsas odur ki, D vitaminini özbaşına yox, analiz və həkim məsləhəti ilə qəbul edəsən. Çünki çox qəbul edilməsi də orqanizm üçün zərərli ola bilər.
