Everest dağı –Ən hündür dağ haqqında məlumat
Everest dağı –Ən hündür dağ haqqında:
Dünyanın ən hündür dağı Everestdir, lakin bu titulu qazanan dağ yalnız fiziki olaraq deyil, həm də mədəniyyətlər, tarix və insan təcrübələri ilə bağlı çoxsaylı hekayələr və əfsanələrə sahibdir. Everest dağının zirvəsi, hər bir alpinist üçün böyük bir hədəf, qeyri-adi bir əzmkarlıq və cəsarətin simvolu olaraq qalır. Himalay dağlarının bir hissəsi olan Everest, həm də dünyanın ən yüksək nöqtəsi olmaqla yanaşı, doğrudan-dağa səyahət edənlərin həyatında dönüş nöqtəsi, həyatlarını dəyişdirən bir təcrübədir.
8848,86 metr hündürlüyü ilə bu dağ, həm alpinistlər üçün, həm də tarixçi və coğrafiyaçı üçün böyük maraq doğurur. Bu dağ yalnız təbiət hadisəsi deyil, həm də insanın sərhədlərini aşmaq istəyinin simvoludur.
Dağın Adı və Yerli İstinadlar
Everest, Himalay dağ silsiləsinin bir hissəsidir və Çinin Tibet bölgəsi ilə Nepal arasında yerləşir. Dağ, adını 19-cu əsrdə İngiltərənin Hindistan üzrə rəisi olan Sir George Everestin şərəfinə almışdır. Lakin, bu dağ "Everest" adını yalnız qərbli alpinistlər və tədqiqatçılar arasında qəbul etmişdir. Yerli əhalinin ona verdiyi ad isə "Qomolangma"dır, bu da "Dünya Anası" və ya "İlahi Ana" kimi tərcümə olunur. Himalay dilində "Qomo" (Ana) və "Langma" (Dünya) sözləri birləşdirilərək bu ad yaranmışdır. Bununla yanaşı, Everestin digər bir adı da "Chomolungma"dır.
Geoloji Yaradılış və Təsirlər
Everest, Himalay dağlarının yüksək nöqtəsi olmaqla, təbiət və coğrafiyanın möhtəşəm bir nümunəsidir. Bu dağ silsiləsi, 50 milyon ildən çox əvvəl Hindistan və Avrasiya plitələrinin toqquşmasından yaranmışdır. Bu toqquşma nəticəsində dağlar yüksəlmiş və Himalaylar, dünyanın ən yüksək dağ silsilələrindən biri olmuşdur. Everestin yaranmasında bu geoloji prosesin mühüm rolu vardır.
Himalaylar, həmçinin "çox gənc dağlar" olaraq təsnif edilir, çünki onların yüksəkliyi və geoloji aktivliyi bu bölgənin geoloji tarixinin nisbətən gənc olduğunu göstərir. Everestin yüksəlməsi hələ də davam edir, hər il təxminən 5 milimetr artmaqdadır. Bununla yanaşı, dağda olan qırılmalar və sürüşmələr dağın ətrafında fövqəladə təbii təsirlər yaradır.
Tarixi Kəşflər və İlk Dırmanış Cəhdi
Everestin ən böyük cəlbedici cəhəti, alpinistlərin zirvəyə çatmaq arzusu və buna çatmaq üçün verdikləri mübarizədir. 19-cu əsrin sonlarına doğru, Everestin zirvəsinə ilk dəfə yüksəlmək arzusu ortaya çıxdı. 1852-ci ildə, Hindistanın Britaniya koloniyası dövründə, britaniyalı geoloq və coğrafiyaçı Andrew Waugh, Everestin dünyanın ən yüksək dağı olduğunu təsbit etdi. Lakin, bu dövrün əvvəllərində dağın zirvəsinə necə qalxılacağı və bu dağın tədqiq edilməsi haqqında çox az məlumat vardı.
İlk Uğurlu Dırmanış: 1953-cü il
Everestin zirvəsinə ilk dəfə çatmaq 1953-cü ildə mümkün oldu. İngiltərənin alpinisti Sir Edmund Hillary və Nepalın sherpa xalqlarından olan Tenzing Norgay, 1953-cü il mayın 29-da dağın zirvəsinə ilk dəfə qalxaraq bu böyük tarixi anı həyata keçirdilər. Bu hadisə yalnız dağçılıq tarixində deyil, bütün dünyada böyük əhəmiyyət kəsb etdi və Everestin fəthi müasir alpinizmin ən böyük uğuru hesab edilir. Bu dövrə qədər Everestə qalxmaq çox təhlükəli və çətin bir proses idi, çünki yüksək hündürlük, oksigenin azlığı, sərt hava şəraiti və dağın özündə olan təhlükələr alpinistlər üçün çox ciddi problemlər yaradıb.
Tenzing Norgay və Sir Edmund Hillary'nin Everestin zirvəsinə çıxması, yalnız alpinistlər üçün deyil, ümumilikdə dünya üçün mühüm bir addım idi. Bu, həm də alpinistlərin insanın fiziki və psixoloji sərhədlərini aşmağa olan istəklərinin bir simvolu oldu. Həmin dövrdə bu hadisə, dünya miqyasında geniş bir marağa səbəb olmuş, alpinizmə olan diqqət artmışdır.
Everestin Fəthi və Zəhməti
Everestin zirvəsinə çıxmağın böyük bir zəhmət tələb etməsi hələ də dəyişməzdir. Bu dağda hər il bir çox alpinistlər zirvəyə çıxmağa cəhd etsələr də, onlar üçün böyük təhlükələr mövcuddur. Hər il dağda yüksək hündürlük xəstəliyi, qar uçqunları, qəza və digər təbii hadisələr nəticəsində çox sayda insan həyatını itirir. "Ölüm zonası" adlandırılan 8000 metr və daha yüksək hündürlük, alpinistlər üçün ən təhlükəli hissədir. Bu səviyyədə oksigenin miqdarı çox aşağıdır, bununla yanaşı, soyuq hava, güclü küləklər və digər təbii şəraitlər də ciddi risklər yaradır.
Mədəni və İqtisadi Əhəmiyyət
Everest, yalnız alpinistlər üçün deyil, həm də yerli əhali və Nepal üçün böyük bir iqtisadi və mədəni əhəmiyyət kəsb edir. Everestə olan turlar, Nepal iqtisadiyyatına böyük təsir göstərir. Sherpa xalqı, yüksək hündürlüklərə dırmanmaq və Everestin fəthində mühüm rol oynamaqla tanınır. Onlar bu dağa qalxmaq üçün xüsusi biliklərə və bacarıqlara malikdirlər. Sherpalar, Everestin fəthində iştirak etməklə, həm öz mədəniyyətlərini və ənənələrini qoruyur, həm də dünya miqyasında tanınır.
Nəticə
Everest Dağı, yalnız coğrafi bir obyekt deyil, həm də insanın sərhədlərini aşma arzusunun, dözümünün və əzmkarlığının simvoludur. Onun zirvəsinə çatmaq, bir çox alpinist üçün həyatlarını dəyişdirən bir təcrübə və böyük bir uğurdur. Everestin tarixi, alpinizmin inkişafını və insanların qeyri-adi sərhədlərə olan marağını əks etdirir. Bu dağ, həm də böyük bir mədəni və iqtisadi dəyər daşıyan bir obyekt olaraq, dünya alpinizmi və turizmi üçün mühüm bir yerdir.
