Bir psixopatla münasibətdə olduğunuza dair elmi işarələr
Bu, qorxu filmi ssenarisini xatırlada bilər, amma statistik olaraq bir psixopatla münasibətdə olmağınız olduqca mümkündür. Psixopatiya əsasən cəmiyyətdəki cinayət hadisələri və qətllərlə əlaqələndirilir, lakin bir çox insanlar psixopatiya miqyasına daxil edilə bilən bəzi meyarları nümayiş etdirirlər.
Əslində, psixopatların böyük əksəriyyəti normal həyatlarını davam etdirən, cinayət işlərinə qarışmayan insanlardır. Bəs bir psixopatla münasibətdə olduğunuzu necə anlaya bilərsiniz?
Bu tip şəxsiyyət pozğunluğu ilə bağlı araşdırmalar aparılsa da, onun dəqiq olaraq necə müəyyən edilməsi ilə bağlı hələ də mübahisələr var. Bununla belə, mütəxəssislər psixopatiyanın psixopatiya davamlı asosial davranış, empatiyanın olmaması, impulsivlik, səthi cazibə, aşırı özgüvən, patoloji yalanlar və peşmançılıq hissi kimi xüsusiyyətləri ehtiva etdiyi mövzusunda həmfikirdirlər. Bu cür xüsusiyyətlər PCL-R (fərdin potensial psixopatiyasını təyin etmək üçün istifadə olunan psixoloji şkala) testindəki 20 işarədən yalnız bir neçəsidir. Ancaq hər hansı bir miqyasda olduğu kimi, nəyin normal və nəyin psixopatik olduğu arasında aydın fərq yoxdur.
Digər tərəfdən, psixopatların detallara diqqət yetirmək və danışıqlarda bütün diqqətini qarşı tərəfə vermək kimi müsbət xüsusiyyətləri də var. Həssas və yaradıcı olmaq qabiliyyətləri psixopatların uğurlu peşəkarlar ola bilməsi deməkdir.
Münasibət problemləri
Bir psixopatla yaşanan münasibətin ilk aşkar xüsusiyyəti patoloji yalanlardır. Psixopatlar, şərtlərdən asılı olmayaraq, məqsədlərinə çatmaq üçün partnyorlarına dəfələrlə yalan danışırlar. Ancaq psixopatın yalanını tutmaq çox çətindir, çünki onlar çox vaxt aldatma hekayələrini strateji olaraq çox yaxşı planlaşdırırlar. Çünki onlar partnyorlarının diqqətini ilk baxışdanca cəlb etmək üçün səthi bir cazibəyə meyllidirlər.
Psixopatların özlərinə hörməti olduqca yüksəkdir. Uğurlu, özünə güvənən bir peşəkar olsanız belə, psixopatla müqayisədə özünüzü son dərəcə dəyərsiz hiss edə bilərsiniz. Tədqiqatlar göstərir ki, psixopatlar insanlar üzərinizdə nəzarəti artırmaq üçün “qurbanın” inamını və reallıq hissini çaşdıraraq, səhv yönləndirərək, aldadıcı və inandırıcı davranaraq yavaş-yavaş aşındırır və insanın özündən həddindən artıq şübhələnməsinə səbəb olur.
Psixopatların manipulyasiya bacarıqlarının son dərəcə yaxşı olmasının səbəbi onların insanların davranışlarını öyrənməsi və onları idarə etmək üçün məharətlə istifadə etmələridir. Əgər bir psixopatla münasibətdəsinizsə və onun manipulyasiyalarına qarşı müqavimət göstərirsinizsə, tez-tez məyusluqla dolu qəzəb, nöqsanları tapma və eyni mövzunun təkrar-təkrar gündəmə gəlməsi kimi hallarla qarşılaşa bilərsiniz. Sonda isə öz məsum baxışlarıyla ürəyinizi yumşaldar və istədiklərini sizdən alar.
2014-cü ildə “The Journal of Forensic Psychiatry & Psychology” jurnalında dərc edilən bir araşdırma göstərir ki, psixopatların beyinləri belə işləyir. Digər tərəfdən, həbsxanada olan psixopatlar üzərində aparılan və 2018-ci ilin sentyabrında “Social Cognitive and Affektiv Neuroscience” jurnalında dərc edilən beyin skanı araşdırmasında insanda psixopatiya səviyyəsi artdıqca aldatma və bunun nəticəsində də peşmanlıq duymamaq halının artdığı göstərilib. Bu hal beynin əxlaq, impuls nəzarəti və duyğularda dominant rol oynadığı düşünülən bir bölgəsi olan ön sinqulat korteksindəki aktivliyin azalması ilə əlaqələndirildi. Digər beyin tədqiqatları psixopatların bəzi beyin bölgələrində struktur və funksional fərqliliklərin olduğunu göstərir.
2017-ci ilin oktyabrında “Journal of Social and Personal Relationships” jurnalında dərc olunan və psixopatik xüsusiyyətlərin romantik münasibətlərdə necə rol oynadığını öyrənən bir araşdırmada cinsi münasibətdə manipulyasiyanın ümumi bir yanaşma ola biləcəyi öz əksini tapıb. Bu xüsusiyyətlərin bir çoxu qeyri-kafi olsa da, kişilər və qadınlar psixopatik xüsusiyyətləri olan bir partnyorla romantik münasibətdə olduqları zaman fərqli şeylərlə məşğul olmaqda çətinlik çəkirlər.
Psixopatların empatiya çatışmazlığı münasibətdə nəyin yolunda getmədiyi mövzusunda öhdəlik götürməyi və münasibəti yenidən davam etdirmək üçün üzərinə düşən vəzifələri qəbul etmədiyi anlamına gəlir. Bunun əvəzinə, çox güman ki, o, sizdən və ya başqalarından dolayı yaranan problemləri dilə gətirir. Belə münasibət bu inancdan irəli gəlir: əgər incidiyinizi hiss edirsənsə, bu sənin problemindir, yəni bunların başına gəlməyini özün istəmisən. Lakin əgər növbəti partnyorları ümidlərini doğrultmursa, səmimi olmayan üzrxahlıqlarla, saxta vədlərlə yenidən geri dönməyə cəhd edirlər. Çünki psixopatlar həmişə verdiklərindən daha çox almağı və başqaları ilə qidalanmağı, yəni parazit həyat tərzi keçirməyi xoşlayırlar. Psixopatlar münasibətlərini istədikləri kimi yaşayırlar. İstədiklərini almasalar, özlərini tənha və üzgün hiss edərlər.
