Planetlər haqqında məlumat

Gecə səmaya baxanda parlayan ulduzların arasında bizə tanış olan səma cisimləri – planetlər də var. Onlar hər biri özünəməxsus xüsusiyyətləri, iqlimi və sirli səthləri ilə kainatın ən maraqlı obyektlərindəndir. Bəziləri qayalı və isti, digərləri isə nəhəng qaz topalarıdır. Günəş sistemindəki planetlər həm Yer kimi yaşamağa əlverişli dünyalar, həm də ekstremal şəraitlərə malik yad aləmlərdir. Bu yazıda onların hər biri haqqında maraqlı və ətraflı məlumat əldə edəcəksiniz. 🚀✨

Planetlər haqqında məlumat

Planetlər, Günəş sistemində və digər ulduz sistemlərində mövcud olan, müəyyən bir orbit üzrə hərəkət edən, kütləsi cazibə qüvvəsi təsiri altında öz formasını qoruyacaq qədər böyük olan səma cisimləridir. Günəş sistemində səkkiz əsas planet var: Merkur, Venera, Yer, Mars, Yupiter, Saturn, Uran və Neptun. Bu planetlər iki əsas kateqoriyaya bölünür: daxili (qayalı) planetlər və xarici (qaz nəhəngləri).

Daxili planetlər

Daxili planetlər Günəşə daha yaxın yerləşən və əsasən qayalardan ibarət olan Merkur, Venera, Yer və Marsdır.

1. Merkuri
   Merkuri Günəş sistemində ən kiçik və Günəşə ən yaxın planetdir. Onun səthi çoxlu kraterlərlə örtülüdür və atmosferi olduqca zəifdir, buna görə də gecələr temperatur kəskin şəkildə azalır, gündüzlər isə 430°C-yə çata bilir. Merkurdakı günəş ili cəmi 88 Yerdən ibarətdir.

2. Venera
   Venera Günəş sistemindəki ən isti planetdir. Onun atmosferi əsasən karbon qazından ibarətdir və qalın buludları istixana effekti yaradır, nəticədə səth temperaturu 467°C-yə qədər yüksəlir. Venera Günəş ətrafında 225 Yer gününə bərabər olan dövr edir və saat əqrəbinin əksinə hərəkət edir.

3. Yer
   Yer Günəş sistemində həyatın olduğu yeganə məlum planetdir. O, hidrosferə (suların mövcudluğu) malikdir və atmosferi əsasən azot (78%) və oksigen (21%) qarışığından ibarətdir. Yer Günəş ətrafında 365,25 günə dövr edir və 24 saatda öz oxu ətrafında fırlanır.

4. Mars
   Mars, "Qırmızı Planet" adlandırılır, çünki səthi dəmir oksidləri ilə örtülmüşdür. Marsın atmosferi çox zəifdir və əsasən karbon qazından ibarətdir. Bu planetdə temperatur kəskin dəyişir və orta hesabla −63°C olur. Marsda suyun keçmişdə mövcud olduğuna dair sübutlar var və burada həyat axtarışı davam edir.

Xarici planetlər

Xarici planetlər Günəş sisteminin uzaq hissəsində yerləşir və əsasən qazlardan ibarət olan Yupiter, Saturn, Uran və Neptundur.

5. Yupiter
   Yupiter Günəş sistemindəki ən böyük planetdir və əsasən hidrogen və heliumdan ibarətdir. Onun üzərində "Böyük Qırmızı Ləkə" adlı nəhəng fırtına müşahidə olunur. Yupiterin 79-dan çox peyki var, bunlardan dördü – İo, Europa, Qanimed və Kallisto – Qaliley peykləri kimi tanınır.

6. Saturn
   Saturn öz üzükləri ilə tanınır və bu üzüklər əsasən buz və qayadan ibarətdir. Saturn da əsasən hidrogen və heliumdan ibarətdir. Onun ən böyük peyki Titan qalın atmosferə malikdir və metan çayları ilə tanınır. Saturn Günəş ətrafında tam bir dövrü təxminən 29,5 Yer ilində tamamlayır.

7. Uran
   Uran Günəş sistemində ən soyuq planetdir, çünki onun atmosferində metan qazı Günəş işığını udaraq səthə az miqdarda istilik buraxır. O, Günəş ətrafında 84 Yer ilinə bərabər bir müddətdə fırlanır və digər planetlərdən fərqli olaraq yan tərəfə mailidir. Uranın əsas tərkibi hidrogen, helium və metan qazıdır.

8. Neptun
   Neptun Günəş sistemindəki ən uzaq planetdir. Onun atmosferi güclü küləklərlə və nəhəng fırtınalarla xarakterizə olunur. Neptunun əsas peyklərindən biri Tritondur və o, retroqrad orbitə malikdir, yəni planetin fırlanma istiqamətinin əksinə hərəkət edir. Neptunun Günəş ətrafında bir tam dövrü 165 Yer ilinə bərabərdir.

Cırtdan planetlər

Günəş sistemində əsas planetlərdən başqa, cırtdan planetlər də mövcuddur. Onların ən məşhuru Plutondur. 2006-cı ildə Beynəlxalq Astronomiya Birliyi Plutonu rəsmi olaraq cırtdan planetlər sinfinə daxil etdi. Plutondan əlavə, Eris, Haumea, Makemake və Ceres də cırtdan planetlər siyahısına daxildir.

Nəticə

Planetlər Günəş sisteminin və ümumiyyətlə kainatın ən maraqlı və sirli cisimlərindən biridir. Onlar müxtəlif tərkibə, atmosferə və fırlanma xüsusiyyətlərinə malikdirlər. Elmi araşdırmalar planetlərdə həyatın mövcud olub-olmadığını və onların necə əmələ gəldiyini öyrənməyə kömək edir. Texnologiyanın inkişafı sayəsində insanlıq gələcəkdə daha çox planet araşdırmaları aparacaq və bəlkə də Günəş sistemindən kənarda yaşamaq imkanlarını araşdıracaq.

Yazar: İlk yazar