Dünyanın ən maraqlı sualları və cavabları
Dünyanın ən maraqlı sualları nədir və insanlar niyə bu suallara cavab axtarır?
Dünyanın ən maraqlı sualları hər zaman insanın təbiətində olan “bilmək” istəyindən doğur. İnsanlar kainatın necə yarandığını, həyatın haradan gəldiyini, zamanın necə işlədiyini, yaddaşın niyə bizi aldadığını və ya yuxuların nə demək olduğunu araşdırmağa meyillidir. Bu sualların cazibəsi onların tam cavabı olmamağındadır – yəni insan nə qədər öyrənsə də, yeni suallar yaranır. Məsələn, kainatın sərhədi varmı? Zaman geriyə axa bilərmi? “Mən kiməm?” sualının cavabı yalnız fəlsəfə deyil, neyrobiologiya və psixologiyanın da mövzusudur. Maraqlı suallar insanı həm düşündürür, həm də təxəyyülünü genişləndirir.
Kainat niyə qaranlıq görünür, əgər milyardlarla ulduz var?
Bu, dünyanın ən məşhur suallarından biridir. Əslində, hər yerdə ulduzlar olsa da, onların işığı bizə çatana qədər ya zəifləyir, ya da kosmosun genişlənməsi nəticəsində dalğa uzunluğu dəyişir və gözümüz onu görə bilmir. Bəzi ulduzların işığı isə sadəcə bu qədər uzaq məsafəni keçmək üçün kifayət etmir. Buna görə də “ulduzlarla dolu kainat” bizə qaranlıq görünür. Bu sual əslində kosmosun nə qədər böyük və anlaşılmaz bir struktur olduğunu göstərir.
Beynimiz niyə bəzi xatirələri yadda saxlamır?
İnsan yaddaşı bir kamera kimi işləyir düşünənlər yanılır. Beyin yalnız vacib hesab etdiyi xatirələri saxlayır və digərlərini avtomatik silir. Məsələn, hər gün səhər neçə addım atdığını xatırlamırsan, çünki beynin bunu lazımsız məlumat sayır. Stress, duyğular, qorxu və ya sevinc kimi faktorlar isə yaddaşı gücləndirir. Buna görə də xoş və ya acı xatirələr daha uzun müddət beyin arxivində qalır. Maraqlı tərəfi odur ki, bəzən beyin xatirələri dəyişdirir – yəni əslində yaşamadığın detallar belə sonradan “xatirə” kimi görünə bilər.
Zaman geriyə axa bilərmi?
Elm adamlarının fikrincə, zamanın hərəkəti termodinamika qanunlarına bağlıdır. Entropiya – yəni nizamsızlıq artdığı üçün zaman irəliyə doğru axır. Lakin riyazi olaraq zamanın geriyə axması mümkündür, sadəcə fiziki şərait bunu dəstəkləmir. Bu sual insanları ona görə maraqlandırır ki, “keçmişə qayıtmaq” ideyası həm romantikdir, həm də elmdə hələ cavabı tam bilinməyən mövzudur. Zamanın geriyə axması mümkün olmasa da, kainatda onun necə işləyişi hələ də ən böyük müəmmalardandır.
Yuxular niyə bu qədər real görünür?
Yuxular zamanı beynimiz demək olar ki, ayıq vəziyyətdəki kimi işləyir. Yuxuda gördüyümüz səhnələr beynin xatirələri, qorxuları, arzuları və təsadüfi elektrik siqnallarını birləşdirməsi nəticəsində yaranır. Maraqlı fakt budur ki, beynimiz yuxu zamanı real və qeyri-realı ayırd edə bilmir. Buna görə də yuxuda uçmaq, qaçmaq və ya başqa yerlərə getmək tam real kimi hiss olunur. Elmi araşdırmalar göstərir ki, yuxular insanın gündəlik həyat streslərini emal etməsi üçün bir növ psixoloji təmizləmə prosesidir.
**Qara dəliklər nəyin içidir və niyə heç nə ond
an qaça bilmir?**
Qara dəliklər kainatda ən maraqlı və ən qorxulu obyektlərdən biridir. Onların içində nə olduğunu heç kim dəqiq bilmir, çünki işıq belə oradan çıxa bilmir. Elmə görə, qara dəliyin çəkisi o qədər güclüdür ki, maddə sıxılır və sonsuz sıxlıq nöqtəsinə çevrilir. Bu nöqtə “təkillik” adlanır. Qara dəliklərin içi insan təxəyyülünü o qədər çox qarışdırır ki, bəziləri onların başqa kainatlara keçid ola biləcəyini belə düşünür. Qara dəliklər hələ də cavabı tam bilinməyən suallar siyahısındadır.
Niyə bəzən beynimiz tanımadığı insanı “çox tanış” kimi göstərir?
Bu, “dejavu” adlanır və insanların ən maraqlı yaşantılarından biridir. Dejavunun səbəbi beynin informasiya emal etməsində yaranan saniyəlik qarışıqlıqdır. Yəni beynin bir hissəsi görüntünü əvvəlcədən gördüyünü zənn edir, halbuki bu, mümkün deyil. Bu hiss yaratdığı üçün vəziyyət insana möcüzəvi görünür. Maraqlısı budur ki, dejavu daha çox gərgin, yorğun və ya stressli anlarda baş verir.
Heyvanlar insanların hisslərini necə “hiss edir”?
İtlər, pişiklər və bir çox heyvan insanın stresini, qorxusunu və ya sevincini duya bilir. Bunun səbəbi onların qoxu, səs tonu və bədən dilinə qarşı çox həssas olmasıdır. İnsan stress yaşadıqda onun bədənində kimyəvi dəyişikliklər olur və bu dəyişikliklər heyvanlar tərəfindən hiss edilir. Bu səbəbdən bəzi heyvanlar sahibini rahatlaşdırmaq üçün onun yanına yaxınlaşır və ya sakit şəkildə yanında uzanır. Bu həm bioloji, həm də emosional bağın nəticəsidir.
Bəs intelligent həyat kainatda varmı?
Bu sual bütün dövrlərin ən maraqlı suallarından biridir. Kainat sonsuz qədər böyükdür və milyardlarla qalaktika, trilyonlarla ulduz var. Bu qədər böyük miqyasda yalnız Yer üzündə həyat olması ehtimalı çox az görünür. Elm adamları bu sualı cavablandırmaq üçün teleskoplar, radiosiqnallar və kosmik araşdırmalar aparır. Hələ ki konkret sübut yoxdur, amma kainatın miqyası nəzərə alınarsa, “biz təkik?” sualının cavabı heç də qəti deyil.
