Ultimatum sözünün mənası nədir?

Ultimatum sözünün mənası nədir?

Ultimatum sözünün mənası əsasən bir şəxsə, quruma və ya dövlətə müəyyən şərtləri qəbul etməsi üçün verilən son xəbərdarlıq, yəni “son tələb” deməkdir. Ultimatum adətən kompromisə yer qoymayan, dəqiq tələbləri və yerinə yetirilmədiyi halda doğacaq nəticələri əhatə edən ciddi xəbərdarlıq formasıdır. Bu söz həm gündəlik həyatda, həm şəxsi münasibətlərdə, həm də diplomatik və siyasi proseslərdə tez-tez istifadə olunur.

Ultimatum veriləndə qarşı tərəfə seçim imkanları çox məhduddur: ya şərtləri qəbul edir, ya da nəticələrinə hazır olmalıdır. Bu səbəbdən ultimatum hər zaman ciddi və riskli qərar kimi qiymətləndirilir.

Ultimatum hansı hallarda istifadə olunur?

Ultimatum sözünün mənası gündəlik həyatda daha çox sərt xəbərdarlıq kimi başa düşülür. Məsələn, iki insan arasında problem uzun müddət həll olunmadıqda biri digərinə “ya belə olsun, ya da ayrılırıq” kimi ultimatum verə bilər. İş mühitində əməkdaşlıq pozulduqda, müqavilə şərtləri yerinə yetirilmədikdə şirkətlər də ultimatum tətbiq edə bilər.

Dövlətlərarası münasibətlərdə ultimatum daha da ciddi məna daşıyır. Bir ölkə digərinə müəyyən tələbləri yerinə yetirməsi üçün rəsmi ultimatum göndərir və şərtlər qəbul olunmazsa, sanksiya, siyasi təzyiq və ya hətta hərbi addımlar atıla bilər. Bu proseslər beynəlxalq hüquq və diplomatiyada mühüm rol oynayır.

Ultimatum bir hədədirmi?

Ultimatum sözünün mənası bəzən “təhdid” mənasında başa düşülür, amma tam olaraq belə deyil. Hər ultimatum təhdid olmur. Əsas fərq ondadır ki, ultimatumda konkret tələb və tələb yerinə yetirilməsə doğacaq dəqiq nəticə göstərilir. Təhdiddə isə tələb qeyri-müəyyən ola bilər və hüquqi çərçivədən kənara çıxa bilər.

Məsələn, diplomatik ultimatum hüquqi sənəd sayıla bilər, amma şəxsi həyatda verilən ultimatum emosional xarakter daşıya bilər.

Ultimatum vermək düzgündürmü?

Ultimatum hər zaman düzgün üsul sayılmır. Psixoloqlar hesab edir ki:

• Ultimatum münasibətləri gərginləşdirə bilər

• Qarşı tərəfdə müqavimət yaradar

• Dialoqu çətinləşdirər

• Həll yolunu çətinləşdirə bilər

Amma bəzi hallarda, xüsusilə də uzun müddət həll olunmayan problemlər olduqda, bəzən ultimatum son çarə kimi istifadə edilir. Əsas məqam ultimatumun məqsədinin manipulyasiya yox, aydın məsaj vermək olmasıdır.

Ultimatumun xüsusiyyətləri hansılardır?

Ultimatum sözünün mənası aşağıdakı xüsusiyyətlərlə daha aydın anlaşılır:

1. Son xəbərdarlıq xarakteri daşıyır.

2. Mütləq şəkildə konkret tələb olur.

3. Tələbin qəbul olunmaması halında nəticə bildirilir.

4. Zaman məhdudiyyəti olur (məsələn, 24 saat).

5. Kompromisə yer qoymur.

Bu xüsusiyyətlər ultimatumun qeyri-rəsmi danışıqlardan və sadə xəbərdarlıqlardan fərqini göstərir.

Ultimatum hansı sözlərlə qarışdırılır?

Ultimatum çox zaman “xəbərdarlıq”, “təhdid”, “tələb”, “şərt qoymaq” kimi sözlərlə qarışdırılır. Fərq ondadır ki, ultimatumda:

• tələbin icrası məcburidir

• zaman limiti var

• nəticə öncədən bildirilib

Bu səbəbdən ultimatum daha sərt və ciddi məna daşıyır.

Yazar: İlk yazar