Hipertrofiya nədir?  Hüceyrə böyüməsi, ürək dəyişiklikləri və müalicə haqqında ən geniş izah

Hipertrofiya nədir sualına verilən ən sadə cavab budur: hüceyrələrin sayı dəyişmədən onların ölçüsünün böyüməsi nəticəsində toxuma və ya orqanın böyüməsi. Bu dəyişiklik həm sağlam, həm də xəstəliklə bağlı ola bilər. Məsələn, idman edən insanlarda əzələ böyüməsi sağlam fizioloji hipertrofiya sayılır. Lakin ürəkdə baş verən qalınlaşma çox zaman patoloji vəziyyətdir. Bu səbəbdən hipertrofiya nədir sualının cavabı vəziyyətə görə dərin analiz tələb edir.

Hipertrofiya bədənin müxtəlif orqanlarında – əzələlərdə, ürəkdə, damar divarında, uşaqlıqda və hətta tənəffüs sistemində belə görünə bilər. Bəzi hallarda bu dəyişiklik bədən üçün faydalı olur, çünki orqanizm daha çox güc tələb edən şəraitə uyğunlaşmağa çalışır. Bəzi hallarda isə bu dəyişikliklər ciddi sağlamlıq probleminə çevrilə bilər.

Hipertrofik nədir və bədən necə hipertrofik vəziyyətə düşür?

Hipertrofik nədir sualı çox insanı maraqlandırır. Hipertrofik vəziyyət dedikdə toxuma və ya orqanın böyüməsi nəzərdə tutulur, amma bu böyümə sayı artaraq deyil, hüceyrə həcminin böyüməsi ilə baş verir. Həddindən artıq yük altında qalan hər bir orqan hipertrofik dəyişiklik göstərə bilər. Əzələlərdə yükdən asılı olaraq hipertrofik artım olur, ürəkdə isə yüksək təzyiq və stress səbəbindən hipertrofik dəyişiklik baş verə bilər.

Bu proses bəzən bədənin ehtiyac duyduğu gücü artırmaq üçün olur, bəzən isə orqanizmin özünü qoruma mexanizmidir. Ancaq hipertrofik proses davamlı olarsa və səbəb aradan qaldırılmazsa, qalıcı zərər yarana bilər.

Konsentrik hipertrofiya nədir?

Hipertrofiya növlərindən biri olan konsentrik hipertrofiya nədir sualının cavabı xüsusilə ürək xəstəliklərində vacibdir. Konsentrik hipertrofiya ürək divarının, xüsusilə sol mədəciyin divarının qalınlaşması ilə xarakterizə olunur. Bu zaman ürək əzələsi içəri tərəfə doğru qalınlaşır və ürəyin iç boşluğu daha dar olur. Konsentrik hipertrofiya nədir sualına tibbi olaraq belə cavab verilir: ürəyin təzyiqə qarşı öz divarını qalınlaşdırması.

Bu vəziyyət adətən yüksək qan təzyiqi və ya aortal qapaq darlığı səbəbi ilə baş verir. Yük artdıqca ürək daha çox güc tətbiq etməli olur və nəticədə hipertrofik dəyişiklik yaranır. Bu dəyişiklik əvvəlcə kompensasiya xarakteri daşısa da, zamanla ürəyin yorulması və funksiyanın zəifləməsi ilə nəticələnə bilər.

Sol mədəciyin hipertrofiyası nədir?

Hipertrofiya mövzularının içində ən çox müzakirə edilənlərdən biri sol mədəciyin hipertrofiyasıdır. Sol mədəciyin hipertrofiyası ürəyin ən güclü hissəsi olan sol mədəciyin divarının qalınlaşması ilə müşahidə olunur. Bu qalınlaşma ürəyin qanı bədənə pompalamaq üçün daha çox güc sərf etməsi ilə ortaya çıxır. Əgər yüksək qan təzyiqi və ya ürək qapağı xəstəliyi uzun müddət davam edirsə, sol mədəciyin hipertrofiyası qaçınılmaz olur.

Sol mədəciyin hipertrofiyası zamanı ürək divarı güclü görünsə də, əslində bu, yorulmuş və yüklənmiş bir ürək deməkdir. Qalınlaşmış divar daha çox oksigen tələb edir və ürək iş yükünü düzgün idarə edə bilməyəndə nəfəs darlığı, ürək döyüntüsü və yorğunluq kimi əlamətlər meydana çıxır.

Ürəyin hipertrofiyası nədir və nə üçün təhlükəlidir?

Hipertrofiya nədir sualının ən ciddi hissələrindən biri də ürəyin hipertrofiyasıdır. Ürəyin hipertrofiyası ürək əzələsinin güclü çalışması nəticəsində qalınlaşmasıdır və çox zaman kroniki yüksək təzyiqin nəticəsində yaranır. Bu vəziyyət uzun müddət davam edərsə, ürək divarının elastikliyi azalır, ürək kameralarının həcmi kiçilir və nəticədə ürək normal şəkildə qan pompalaya bilmir.

Ürəyin hipertrofiyası aşağıdakı simptomlarla müşayiət oluna bilər:

• Nəfəs darlığı

• Sinə ağrısı

• Ürək döyüntüsü

• Yorğunluq

• Fiziki zəiflik

Bu əlamətlər əmələ gəldikdə dərhal kardioloqa müraciət etmək lazımdır.

Sol mədəciyin hipertrofiyasının müalicəsi necə aparılır?

Sol mədəciyin hipertrofiyasının müalicəsi vəziyyətin səbəbindən asılı olaraq planlanır. Buna görə sol mədəciyin hipertrofiyasının müalicəsi adətən aşağıdakı üsullarla aparılır:

Birincisi, qan təzyiqi normallaşdırılır. Çünki sol mədəciyin hipertrofiyasının müalicəsi üçün ilk addım ürəyin yükünü azaltmaqdır. Həkimlər çox zaman təzyiq dərmanları, ACE inhibitorları və ya beta-blokerlər təyin edir.

İkincisi, ürək qapağı problemi varsa, onun müalicəsi və ya əməliyyatı tələb oluna bilər. Çünki sol mədəciyin hipertrofiyasının müalicəsi yalnız simptomları yox, əsas səbəbi aradan qaldırmaqla mümkündür.

Üçüncüsü, xəstənin həyat tərzi dəyişdirilir. Duzun azaldılması, stresin idarə olunması, fiziki fəaliyyətin tənzimlənməsi və sağlam qidalanma sol mədəciyin hipertrofiyasının müalicəsi prosesində böyük rol oynayır.

Hipertrofiyanın qarşısı necə alınır və kim risk altındadır?

Hipertrofiya xüsusilə yüksək təzyiqi olan insanlar üçün böyük risk yaradır. Qan təzyiqini nəzarətdə saxlamaq, aktiv həyat tərzi sürmək, zərərli vərdişlərdən uzaq durmaq və mütəmadi tibbi müayinə hipertrofiyanın qarşısının alınmasında əsas faktorlardır.

Risk qrupları:

• Yüksək qan təzyiqi olanlar

• Ürək qapağı xəstəliyi olanlar

• Yaşlı şəxslər

• Şəkər xəstələri

• İdmandan uzaq həyat tərzi sürənlər

Hipertrofiya nədir sualının cavabı bəzən sadə, bəzən isə ciddi xəstəliklərlə əlaqəli ola bilər. Buna görə müntəzəm müayinə çox vacibdir.

Yazar: İlk yazar