Hidrosefaliya nədir? Hidrosefaliyanın simptomları və müalicə metodları
Beyində suyun yığılması olaraq bilinən hidrosefaliya, beyin mədəcikləri və boşluqlarında beyin və onurğa beyni əhatə edən mayenin yığılmasıdır. Bu vəziyyət nəticəsində baş qeyri-adi şəkildə böyüyür və baş boşluğundakı təzyiq artır.
Serebrospinal maye (CSF) gün ərzində davamlı olaraq içilsə də, davamlı olaraq istehsal olunur. Gün ərzində serebrospinal mayenin istehsalı təxminən yarım litrə bərabərdir. Beyin və onurğa beyni əhatə edən bu mayenin həyati funksiyaları var. Hidrosefali demək olar ki, hər yaş qrupunda rast gəlinir. Hidrosefali beyin daxili qanamalar, baş travması, beyin şişləri, erkən doğum səbəbiylə meydana gəlir. Hidrosefaliyanın digər nadir səbəbi genetik faktorlar və ya inkişaf pozğunluqlarıdır.
Hidrosefaliya niyə yaranır?
Hidrosefalinin əsas səbəbi serebrospinal mayenin qan dövranı sistemində tıxanıqlığıdır. Tıxanma baş zərbəsii, infeksiya və ya beyin şişi kimi səbəblərdən yarana bilər.
Hidrosefaliyanın əsas səbəbləri:
- Serebrospinal mayenin həddindən artıq istehsalı
- Beyin şişi
- Serebrospinal mayenin dövran etdiyi kanallarda tıxanma
- Serebrospinal mayenin içilməsinin pozulması
- Beyincik və ya beyin sapının kəllədən onurğa kanalına doğru yırtığı
- Menengit və buna bənzər şişlər
- Genetik amillər
Hidrosefaliyanın simptomları hansılardır?
Hidrosefalinin simptomları insandan insana dəyişsə də, yaş faktoru bu vəziyyətə təsir göstərir.
Yeni doğulmuş (0-2 Ay)
- Başın normaldan çox böyüməsi
- Başdakı damarların qabarıqlığı
- Qusmaq
- Narahatlıq
- Gözlərdə aşağıya doğru axma
Uşaqlar (2 yaşdan yuxarı)
- Başın anormal dərəcədə böyüməsi
- Baş ağrısı
- Bulantı və qusma
- Hərarət
- Narahatlıq
- Yerimə və nitq pozğunluğu
- Ünsiyyət pozğunluğu
- Yuxuya keçməyə çətinlik çəkmək
Orta yaş qrupu
- Baş ağrısı
- Oyanmaq və ya oyaq qalmaq çətinliyi
- Balans pozğunluğu
- Sidik ifrazı
- Şəxsiyyət pozğunluğu
- Görmə zəifliyi
- Yaşlılıq
- Ünsiyyət qurmaqda çətinlik çəkmək
- Yerimə pozğunluğu
- Balanssızlıq
- Yaddaş problemləri
- Baş ağrısı
- Sidik ifrazı
Hidrosefaliyanın müalicəsi
Hidrosefali müalicəsi iki yolla aparılır. Birincisi üsul şant terapiyasıdır. İkinci üsul isə endoskopik müdaxilələrdir. Şant metodu: Təzyiqlə tənzimlənən boru sistemindən ibarət bir müalicə metodudur. Bu boru ilə artıq su qarın boşluğuna boşaldılır. Hidrosefaliya müalicəsində həyat qurtaran bir üsul olaraq qəbul edilsə də, bədənə yad bir cism daxil olması səbəbindən müxtəlif fəsadlar yarana bilər.
Endoskopik əməliyyat:
Bu əməliyyat xüsusi bir kamera sistemi ilə həyata keçirilir. Kamera sisteminin beyin boşluqlarına girərək bloklanmış kanallar açılır və suyun boşaldılması həyata keçirilir. Eyni zamanda, bu metodla yeni kanallar yaratmaq da mümkün ola bilər.
Hidrosefaliya əməliyyat olunmasa nə baş verər?
Bu suala cavab axtaranlar çoxdur. Sualın cavabı uşaqlar üçün ayrıdır, böyüklər üçün ayrı. Uşaqlıqda müalicə olunmayan hidrosefali 2 istiqamətdə irəliləyir: xəstəlik irəliləyəcək, xəstənin şüurunu pozacaq, xəstənin nevroloji qabiliyyətlərini pozacaq. Xroniki hidrosefali adlandırdığımız hidrosefali uzun illər müalicə olunmadığı zaman xəstə görmə qabiliyyətini itirir. Həmçinin, uşaqlarda baş böyüməsi yaşanır.
Xəstəlik müalicə olunmasa, şüur itirilməsi və daha sonra ölüm baş verə bilər. Yetkin insanlarda bu xəstəliyin əlamətləri varsa, həkimə müraciətetməli və müalicə olunmalıdırlar. Vaxtında müalicə olunmaq olduqca vacibdir.
[xeberdarliq]
