İnsult nədir? Əlamətləri hansılardır?
İnsult, beyin damarlarının tıxanması və bəzi hallarda beyin qanaması nəticəsində meydana gələn sinir toxumasının zədələnməsi nəticəsində meydana gələn funksional itkidir. İnsult riskini azaltmaq üçün nə etmək lazımdır?
Risk qrupuna kimlər daxildir?
Türkiyəli professor Atilla Özcan Özdemir insultun risk qruplarını və risk faktorlarını belə müəyyənləşdirib:
"İnsult, beyin damarlarının tıxanması və bəzi hallarda beyin qanaması nəticəsində meydana gələn sinir toxumasının zədələnməsi nəticəsində meydana gələn funksional itkini ifadə edir. Xroniki sistem və damar xəstəlikləri, xüsusilə də ürək xəstəlikləri "müalicə edilə bilən" risk qrupunu təşkil edir. Xroniki xəstəliyin sabitləşməsi ilə insult riski azala bilər. Ən böyük risk qrupu "uyğun" risk faktorlarıdır. Onların arasında siqaret çəkmək, hipertoniya, şəkərli diabet, dislipidemiya, piylənmə və oturaq həyat tərzi kimi ateroskleroz risk faktorları birinci yerdədir".
Dünyada hər il 17 milyon insan insult keçirir. Bu isə hər bir dəqiqədə bir insanın insult keçirməsi deməkdir. İnsult keçirən hər 6 nəfərdən biri ölür.
İnsultun simptomları
Mütəxəssis insultun simptomlarını belə şərh edib:
İnsult simptomları qəfildən baş verir. Bu simptomlardan yalnız biri və ya daha çoxu eyni zamanda baş verə bilər.
- Bədənin bir tərəfində üzdə, qolda və ya ayaqda uyuşma
- Bədənin bir tərəfində üzdə, qolda və ya ayaqda güc itkisi
- Şüur bulanıqlığı
- Danışıq pozğunluğu, danışa bilməmək
- Anlama və qavrama çətinliyi
- Üz iflici
- Birtərəfli və ya ikitərəfli görmə itkisi
- Şiddətli ani baş ağrısı
- Yaddaş itkisi
Bu simptomlar varsa, dərhal həkimə müraciət edin.
Profilaktik müalicə prosesi necə işləyir?
İnsult riski olan xəstələrdə profilaktik müalicə üsullarının tətbiq olunmalı olduğunu söyləyən mütəxəssis bunları bildirib
"Qoruyucu tədbirlər görülərək insult riski minimuma endirilə bilər. Lakin bəzi risk faktorlarını dəyişdirmək mümkün deyil. Bu çərçivədə diabet, aritmiya (atrial fibrilasyon), yüksək lipid səviyyələri, siqaret çəkmə, alkoqol istifadəsi, obezlik, oturaq həyat kimi dəyişkən risk faktorları ilə mübarizə aparmaq lazımdır".
İnsult riskini azaltmaq üçün nə etməli?
Qan təzyiqinizi izləyin
Yüksək qan təzyiqi həm damar tıxanması, həm də damar qırılması nəticəsində meydana gələn insultun əsas səbəbidir. Qan təzyiqi nə qədər yüksəkdirsə, insult riski bir o qədər artır. Təzyiqin ildə ən azı iki dəfə yoxlanılması tövsiyə olunur.
Atrial fibrilasyon adlanan ümumi bir ritm pozğunluğu insultun vacib səbəblərindən biridir. Bu ritm pozğunluğu ürəkdə laxtalanma meydana gəlməsinə səbəb ola bilər. Atrial fibrilasiyalı xəstələr üçün mütəmadi olaraq qan durulaşdırıcı maddələrdən istifadə etmək və zəruri hallarda mütəmadi olaraq qan müayinəsindən keçmək vacibdir.
Siqaret çəkməyin. Siqaret çəkmək insult riskini artıran əsas amillərdən biridir.Siqaret çəkənlər üçün insult riskinin siqaret çəkməyənlərlə müqayisədə ən az 2-3 dəfə artıq olduğu məlumdur.
Alkoqollu içkilərdən istifadə etməyin: İnsultun qarşısını almaq üçün alkoqol istifadəsindən çəkinmək tövsiyə olunur.
Xolesterol səviyyənizi aşağı salın: Yüksək xolesterol səviyyəsini insult riskini artırır. Xolesterol
dərmanlarını həkiminizin göstərişinə əsasən istifadə edin.
Həyat tərzinizi nəzərdən keçirin: yuxu rejimi, qidalanma, idman, dərmanların müntəzəm istifadəsi ilə bağlı həkiminizin tövsiyələrini yerinə yetirin.
Mütəmadi olaraq idman edin: İdmanla məşğul olmağınıza diqqət yetirin. Gündə 10 min addım atmaq lazımdır.
Pəhrizinizə diqqət yetirin: Qidalanma insult riskini təsir edən vacib amillərdən biridir. Bol miqdarda meyvə və tərəvəz yeyin.
[xeberdarliq]
