Metro haqqında məlumat

Metro Haqqında Məlumat

Metro, şəhər daxilində sürətli, təhlükəsiz və effektiv ictimai nəqliyyat vasitəsidir. Dünyanın bir çox böyük şəhərlərində metro sistemi mövcuddur və milyonlarla insan üçün gündəlik nəqliyyatın əsasını təşkil edir. Metro sistemləri adətən yeraltı tunellərdən, bəzən isə yerüstü və ya estakad yollardan ibarət olur.

Metronun Tarixi

Metro sistemlərinin tarixi 19-cu əsrin ortalarına qədər uzanır. İlk metro sistemləri sənaye inqilabı nəticəsində şəhərlərin sürətlə böyüməsi və nəqliyyat ehtiyaclarının artması ilə yaranıb. İlk metro xətləri buxar qatarları ilə işləyirdi, lakin texnologiyanın inkişafı ilə elektrik enerjisi ilə işləyən metro sistemləri yayıldı.

Metronun İnkişaf Mərhələləri

İlk Metro: London (1863)
Dünyada ilk metro xətti London şəhərində açıldı. London Metropolitan Railway adlı bu xətt 10 yanvar 1863-cü ildə istifadəyə verildi. İlk metro buxar qatarları ilə işləyirdi və Paddington ilə Farringdon stansiyaları arasında xidmət göstərirdi. Bu xətt şəhərin nəqliyyat problemini həll etmək üçün yaradılmışdı və böyük uğur qazandı.
Elektrikli Metroların Yaranması (1890)
London metrosunda ilk elektrikli metro xətti 1890-cı ildə istifadəyə verildi. Bu, metro sistemlərinin daha təhlükəsiz və effektiv olmasını təmin etdi. Elektrikli qatarlar buxar qatarlarına nisbətən daha az tullantı yaradırdı və yeraltı tunellərdə istifadəsi daha rahat idi.
Metroların Avropaya Yayılması (20-ci Əsrin Əvvəlləri)
London metrosunun uğurundan sonra digər Avropa şəhərləri də metro sistemləri qurmağa başladı.
- Budapeşt (1896): Avropada kontinental hissədə ilk metro xətti.
- Paris (1900): Paris metrosu özünün unikal memarlıq üslubu ilə tanınır.
- Berlin (1902): Berlin metrosu Almaniyanın ən qədim metro sistemidir.
Metroların Şimali Amerikaya Yayılması (1904)
New York şəhərində ilk metro xətti 1904-cü ildə açıldı. New York metrosu hazırda dünyanın ən böyük metro şəbəkələrindən biridir və gündəlik milyonlarla sərnişin daşıyır.
Asiyada Metroların İnkişafı (20-ci Əsrin Ortaları)
Asiya ölkələrində metro sistemləri 20-ci əsrin ortalarından etibarən sürətlə inkişaf etdi.
- Tokio (1927): Yaponiyanın ilk metro xətti.
- Pekin (1969): Çinin ilk metro sistemi.
- Seul (1974): Cənubi Koreyanın ilk metro xətti.
Müasir Dövrdə Metrolar (21-ci Əsr)
21-ci əsrdə metro sistemləri texnologiya baxımından daha da inkişaf etdi. Avtomatlaşdırılmış qatarlar, rahat stansiyalar və enerjiyə qənaət edən sistemlər tətbiq olunmağa başladı.
- Dubai (2009): Tam avtomatlaşdırılmış metro sistemi.
- Şanxay (1993): Dünyanın ən uzun metro şəbəkəsi.
- Moskva (1935): Memarlıq baxımından ən gözəl metro sistemlərindən biri.

Azərbaycanda İlk Metro

Azərbaycanda ilk metro stansiyası Bakı şəhərində tikilib. Bakı Metropoliteni 6 noyabr 1967-ci ildə istifadəyə verilmişdir. İlk metro xətti İçərişəhər stansiyası ilə Nəriman Nərimanov stansiyası arasında fəaliyyətə başlamışdır. Hazırda Bakı metrosu 3 xətt, 27 stansiya və təxminən 40,7 kilometr uzunluğundan ibarətdir.

Bakı metrosunun bəzi stansiyaları memarlıq və dizayn baxımından unikaldır. Məsələn, Nəsimi və 20 Yanvar stansiyaları öz gözəlliyi ilə seçilir. Metro sistemində həmçinin sovet dövrünə aid memarlıq elementləri də qorunub saxlanılıb.

1967: Bakı metrosunun ilk xətti açıldı.
1968: "28 May" stansiyası istifadəyə verildi. Bakı metrosunda 28 May stansiyası ən qədim stansiyalardan biridir.
Bakı metrosu gündəlik orta hesabla 660 minə yaxın sərnişin daşıyır.
1970-1980-ci illər: Metro şəbəkəsi genişləndirildi, yeni stansiyalar əlavə edildi.
2000-ci illər: Metro sistemində modernləşdirmə işləri aparıldı, yeni xətlər və stansiyalar tikildi.
2016: "Cəfər Cabbarlı" stansiyası yenidən quruldu və müasir memarlıq üslubuna uyğunlaşdırıldı.

Metro sistemində həm sovet dövrünə aid memarlıq elementləri, həm də müasir dizaynlar öz əksini tapıb.

Metro sistemləri şəhərlərin inkişafında mühüm rol oynayır və nəqliyyatın əsas elementlərindən biridir. Həm də ekoloji baxımdan təmiz və effektiv nəqliyyat vasitəsi kimi qəbul olunur.

Dünyanın Ən Uzun Metro Xətti

Dünyanın ən uzun metro xətti Çinin Şanxay şəhərində yerləşir. Şanxay metrosu 1993-cü ildə açılmışdır və 2023-cü il məlumatlarına görə ümumi uzunluğu 831 kilometrdən çoxdur. Bu metro şəbəkəsi 20 xətt və 500-dən çox stansiyadan ibarətdir. Şanxay metrosu gündəlik orta hesabla 10 milyondan çox sərnişin daşıyır.

Metro Haqqında Maraqlı Faktlar

Dünyanın Ən Dərin Metrosu: Ukraynanın Kiyev şəhərində yerləşən Arsenalna stansiyası dünyanın ən dərin metro stansiyasıdır. Bu stansiya yerin təxminən 105,5 metr dərinliyində yerləşir.
Ən Sıx Metro: Yaponiyanın Tokio metrosu dünyanın ən qalabalık metro sistemlərindən biridir. Gündəlik orta hesabla 8 milyondan çox sərnişin daşınır.
Ən Sürətli Metro: Çinin Şanxay metrosunda bəzi qatarlar saatda 100 kilometr sürətlə hərəkət edir.
Ən Kiçik Metro: İtaliyanın Roma şəhərində yerləşən Vatikan metrosu dünyanın ən kiçik metro sistemidir. Bu metro yalnız bir stansiyadan ibarətdir və uzunluğu cəmi 1,2 kilometrdir.
Avtomatlaşdırılmış Metro: Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində yerləşən Dubai metrosu dünyanın ən uzun tam avtomatlaşdırılmış metro sistemidir. Burada qatarlar heç bir maşinist olmadan idarə olunur.

Metronun Gələcəyi

Metro sistemləri gələcəkdə daha da inkişaf edəcək. Avtomatlaşdırılmış qatarlar, enerjiyə qənaət edən texnologiyalar və sürətli metro xətləri geniş yayılacaq. Bundan əlavə, ekoloji təmiz nəqliyyat vasitəsi kimi metro sistemləri şəhərlərin yaşıl inkişaf strategiyalarının mühüm hissəsinə çevriləcək.

Metro sistemləri həm də şəhərlərin iqtisadi və sosial inkişafına böyük töhfə verir. Nəqliyyatın rahat və əlverişli olması şəhər sakinlərinin həyat keyfiyyətini yüksəldir və şəhərin turizm potensialını artırır.